Pragmatisch betekenis

Pragmatisme in de filosofie

Pragmatisme is een filosofische stroming die eind 19e eeuw in de Verenigde Staten is ontstaan. Belangrijke grondleggers zijn Charles Sanders Peirce, William James en John Dewey. Deze filosofen stelden dat de betekenis en waarheid van ideeën bepaald worden door hun praktische consequenties en bruikbaarheid. Met andere woorden, een idee is waar als het effectief werkt in de praktijk. ​

Pragmatiek in de taalkunde

In de taalkunde verwijst pragmatiek naar de studie van hoe context bijdraagt aan betekenis. Het onderzoekt hoe taalgebruikers impliciete betekenissen begrijpen en hoe interpretatie wordt beïnvloed door de situatie, de relatie tussen sprekers en culturele normen. Pragmatiek richt zich op aspecten zoals implicatuur, taalhandelingen en deellocutie, die helpen bij het begrijpen van niet-uitgesproken bedoelingen en sociale nuances in communicatie. ​

Etymologie van ‘pragmatisch’

Het woord ‘pragmatisch’ is afgeleid van het Griekse woord ‘pragma’, wat ‘handeling’ of ‘daad’ betekent. Deze oorsprong benadrukt de focus op actie en praktische toepassingen, wat centraal staat in zowel de filosofische als taalkundige context van het begrip.​

Pragmatisch denken in politiek en management

In de politiek en het management wordt pragmatisch denken vaak toegepast om effectieve en haalbare oplossingen te vinden voor complexe problemen. In plaats van zich te richten op ideologische standpunten of theoretische modellen, kiezen pragmatische leiders voor benaderingen die gebaseerd zijn op wat in de praktijk werkt. Dit kan betekenen dat men flexibel is, compromissen sluit en zich aanpast aan veranderende omstandigheden om de gewenste resultaten te bereiken.​

Pragmatisch als karaktereigenschap versus denkwijze

Als karaktereigenschap verwijst pragmatisch zijn naar een persoon die praktisch en resultaatgericht is, met een focus op haalbare en effectieve oplossingen. Als denkwijze impliceert het een benadering waarbij theorieën en ideeën worden geëvalueerd op basis van hun praktische toepasbaarheid en effectiviteit in de werkelijkheid. In beide gevallen ligt de nadruk op wat werkt in de praktijk, maar als karaktereigenschap betreft het persoonlijke eigenschappen, terwijl het als denkwijze meer betrekking heeft op een methodologische aanpak.​

Pragmatisme in de wetenschap

In de wetenschappelijke methode speelt pragmatisme een rol bij het evalueren van theorieën en modellen op basis van hun voorspellende kracht en toepasbaarheid. Wetenschappers kunnen pragmatische overwegingen gebruiken om te bepalen welke hypothesen verder onderzocht moeten worden, met de nadruk op die welke praktische implicaties hebben of kunnen leiden tot technologische innovaties.​

Pragmatisme in het onderwijs

In het onderwijs kan een pragmatische benadering zich manifesteren door lesmethoden en curricula te ontwerpen die aansluiten bij de praktische behoeften van studenten en de samenleving. Dit omvat het integreren van ervaringsgericht leren, probleemoplossend denken en het voorbereiden van studenten op realistische situaties waarmee ze in hun toekomstige carrières te maken kunnen krijgen.​

Pragmatisme en ethiek

Binnen de ethiek kan een pragmatische benadering betekenen dat morele principes en waarden worden geëvalueerd op basis van hun praktische gevolgen voor individuen en gemeenschappen. In plaats van vast te houden aan absolute normen, kunnen pragmatische ethici pleiten voor flexibiliteit en contextuele overwegingen bij het nemen van ethische beslissingen, met de nadruk op het bevorderen van het grootste algemene welzijn.​

Pragmatisme in de kunst

In de kunstwereld kan pragmatisme zich uiten in de manier waarop kunstenaars materialen en technieken kiezen die het beste passen bij hun conceptuele doelen en de boodschap die ze willen overbrengen. Een pragmatische benadering in de kunst kan ook betekenen dat men rekening houdt met de praktische aspecten van kunstproductie, zoals budget, beschikbare middelen en het beoogde publiek.​

Pragmatisme in de psychologie

In de psychologie kan een pragmatische benadering zich richten op therapieën en interventies die effectief zijn gebleken in de praktijk, ongeacht hun theoretische oorsprong. Dit betekent dat therapeuten technieken kunnen integreren uit verschillende psychologische scholen, zolang ze maar bijdragen aan het welzijn en de verbetering van de cliënt.​

Pragmatisme in de rechtspraak

Binnen het recht kan een pragmatische benadering betekenen dat rechters en advocaten zich concentreren op de praktische implicaties van juridische beslissingen en precedenten. In plaats van strikt vast te houden aan letterlijke interpretaties van de wet, kunnen ze overwegen hoe hun beslissingen de samenleving beïnvloeden en streven naar uitkomsten die rechtvaardigheid en efficiëntie bevorderen.​

Pragmatisme in de technologie

In de technologische sector wordt pragmatisme vaak toegepast bij het ontwikkelen van producten en diensten die inspelen op de directe behoeften van gebruikers. Dit houdt in dat men zich richt op functionaliteit, gebruiksvriendelijkheid en marktbehoeften, met als doel oplossingen te bieden die effectief zijn en aansluiten bij de dagelijkse realiteit van de gebruikers.​

Pragmatisme in de economie

Economisch pragmatisme houdt in dat beleidsmakers en economen strategieën en beleidsmaatregelen ontwikkelen die gebaseerd zijn op wat praktisch haalbaar en effectief is, in plaats van louter theoretische modellen te volgen. Dit kan betekenen dat men flexibel reageert op economische veranderingen en beleid aanpast op basis van empirische resultaten en actuele omstandigheden.​

Pragmatisme in de sociologie

In de sociologie kan een pragmatische benadering zich richten op het bestuderen van sociale fenomenen door te kijken naar hun praktische effecten op gemeenschappen en individuen. Sociologen kunnen onderzoeken hoe bepaalde sociale structuren, normen of beleidsmaatregelen in de praktijk functioneren en welke impact ze hebben op het dagelijks leven van mensen.

Hoe spreek je het woord pragmatisch uit?

De fonetische spelling van het woord pragmatisch is “prag-ma-ties”. In het Engels is het woord voor pragmatisch ‘pragmatic’. Pragmatisme is een uitdrukking die gebruikt wordt om de filosofische stroming aan te duiden, waarbij praktijk en theorie met elkaar worden verbonden. Volgens het pragmatisme staan theorie en praktijk ook niet los van elkaar.

Synoniemen voor pragmatisch

Pragmatisch is een bijvoeglijk naamwoord dat ook enkele synoniemen kent. Synoniemen voor pragmatisch zijn nuttig, praktijkgericht en praktisch. Iemand die pragmatisch denkt handelt daar dus naar en zal taken uitvoeren die ook nuttig en praktijkgericht zijn. Of juist praktisch denken om een handeling uit te voeren. In die context zou je dus bijvoorbeeld kunnen zeggen dat een deur met een deurklink praktisch is, want met de deurklink kun je heel makkelijk een deur openen en sluiten. Een deurklink is hierin dus ook nog eens nuttig.

Betekenis pragmatisch: een manier van denken

Een pragmatisch persoon is niet hoe iemand is, maar hoe iemand denkt. Pragmatisch denken is iets wat veel mensen doen. Iemand die pragmatisch denkt, probeert taken zo efficiënt mogelijk uit te voeren of heeft juist de focus om op de kosten te besparen. Een individu die pragmatisch denkt kan bijvoorbeeld ook bezig zijn met het zo efficiënt mogelijk indelen van zijn of haar tijd. Hij of zij vermijdt ook situaties waarbij tijd en geld wordt verspild, omdat het in hun ogen niet praktisch is.

Anderzijds wordt een pragmatische denker ook gekenmerkt door dat hij of zij zich goed kan inleven in de situatie en daarnaar handelt. Als voorbeeld kan het zo zijn dat iemand die pragmatisch denkt de situatie beoordeelt en tot de conclusie komt om bijvoorbeeld een schema of planning aan te passen, omdat daarmee het doel efficiënter wordt bereikt. De oplossing die wordt verzonnen of aangerijkt is in de basis ook altijd nuttig en/of bruikbaar.

Hoe noem je een pragmatisch persoon?

Iemand die pragmatisch denkt wordt ook wel een pragmatist genoemd. Een pragmatist bekijkt de situatie en durft oplossingen aan te dragen die bijdragen aan het op een zo efficiënt mogelijke manier het doel te bereiken. De bekendste pragmatisten waren C.S. Peirce, William James, John Dewey en G.H. Mead. Die ook als de grondleggers van het pragmatisme worden gezien.

Voorbeeld van pragmatisch leren

Pragmatisch leren is bijvoorbeeld een methode om op een zo efficiënt mogelijke manier lesstof te begrijpen en te leren, zodat de persoon een proefwerk of (eind)examen kan afronden met een goede beoordeling. Een goed voorbeeld van een pragmatist is dat hij of zij een strak schema hanteert met vaste momenten waarop geleerd wordt en proefexamens worden gemaakt. Ter voorbereiding op het echte examen dat wordt afgenomen. Hierin speelt tijdsindeling een belangrijke rol.

Voorbeeld van pragmatisch werken

Een duidelijk voorbeeld van pragmatisch werken is bijvoorbeeld hoe een projectmanager op de werkvloer het project in kaart brengt en de juiste beslissingen neemt om zowel tijd als kosten te besparen om een doel te bereiken. Doorgaans krijgen projectmanagers wel ‘jeuk’ van het woord ‘pragmatisch’, omdat het vaak te pas en te onpas wordt gebruikt. Projectmanagers gebruiken veel liever termen, zoals projectmatig en agile werken. Wat feitelijk ook weer vormen zijn van pragmatisch denken en werken.

Voorbeeld van pragmatisch handelen

In het dagelijks leven kun je ook pragmatisch denken en ernaar handelen. Denk bijvoorbeeld aan meerdere afspraken in een week die de pragmatist dan efficiënt en het liefst aansluitend wilt inplannen, zodat er zo min mogelijk tijd en dus ook geld verloren gaat. En met als doel om tijd over te houden voor andere zaken die zijn of haar aandacht vereisen.

Wat is pragmatische liefde?

Wist je dat pragmatische liefde bestaat? De term heb je vast en zeker weleens voorbij zien komen en dat is ook niet zo vreemd. Vaak denken mensen die bijvoorbeeld datingapps gebruiken dat ze zoeken op gelijkdenkende met gedeelde interesses, maar feitelijk ben je op zoek naar pragmatische liefde. Bijvoorbeeld als een man of vrouw aan bepaalde criteria moet voldoen om hem of haar interessant te vinden. Pragmatische liefde kan uiteindelijk veranderen in ware liefde.

Gebruik van het woord pragmatisch

Het woord pragmatisch wordt helaas te pas en te onpas gebruikt en daarom heeft het soms een negatieve lading. Is iemand die voorstelt om 6 uur in plaats van 8 uur te werken, omdat het zogenaamd praktischer is, ook echt een pragmatist of heeft die persoon een andere agenda? Iemand die heel logisch nadenkt en de koe bij de horens vat wordt ook wel eens beschreven als iemand die pragmatisch denkt, maar is dat ook echt zo?

Het tegenovergestelde van pragmatisch denken

Het tegenovergestelde van pragmatisch denken kan idealistisch zijn. Waarbij iemand een bepaald beeld heeft van hoe de wereld eruit moet zien en handelt naar zijn eigen idealen. Dogmatische denkers handelen juist naar onbetwistbare meningen die zij hebben. Als je principieel denkt, zullen te allen tijde je eigen principes je ook doen bewegen om bepaalde handelingen wel of juist niet te verrichten.